Όταν ακούμε εργασιακά δικαιώματα η πρώτη μας αντίδραση είναι να σκεφτούμε “άλλο ένα βαρετό τεχνοκρατικό θέμα”. Δεν είναι έτσι. Τα εργασιακά δικαιώματα βρίσκονται στην καρδιά του εργασιακού μας βίου, γιατί εν αγνοία μας μπορούμε πολλές φορές να πέσουμε θύματα εκμετάλλευσης.

Με αυτό το θέμα ασχοληθήκαμε στο 3ο Workshop του ThinkBiz για την φετινή χρονιά, στο οποίο ομιλητής ήταν ο Ζήσης Ανδριανόπουλος, Recruitment Supervisor στην εταιρεία METRO AEBE. Ο κύριος Ανδριανόπουλος διαθέτει μεγάλη εμπειρία στον χώρο του Ανθρώπινου Δυναμικού και η συνεχής του ενασχόληση με το εργατικό δυναμικό τον καθιστά ιδανικό ομιλητή στο θέμα των εργασιακών δικαιωμάτων και των κινδύνων που εμφανίζονται όταν τα αγνοούμε.

Το πρώτο πράγμα που μας είπε πως πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι το εξής:

Διαβάζουμε πολύ καλά τι υπογράφουμε. Αυτό που υπογράφουμε είναι δεσμευτικό.

Η προσεκτική μελέτη μιας σύμβασης μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ίσως η εργασία που προσφέρεται δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις μας. Στις συμβάσεις πρέπει πάντα να αναγράφεται ο μισθός. Σύμβαση που δεν αναφέρει τον μισθό είναι τουλάχιστον ύποπτη.

Υπάλληλος – Εργάτης

Γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι ειδικότητα αναγράφεται στην σύμβασή μας; Η απάντηση βρίσκεται στην παρακάτω ερώτηση που πολύ εύστοχα τέθηκε από ένα μέλος του κοινού, με την απάντηση του Κ. Ανδριανόπουλου να είναι κατατοπιστικότατη.

• Αν στην σύμβαση αναγράφεται η ειδικότητα σου και κάποια στιγμή σου ζητηθεί να τελέσεις κάποια άλλη εργασία, είναι αναγκαστικό να κάνεις αυτό που θα σου ζητηθεί;

Οι περιπτώσεις διαφέρουν. Ας το δούμε καλύτερα μέσα από ένα παράδειγμα:

Αν εργάζεσαι ως ταμίας σε ένα super market και κάποια στιγμή σου ζητηθεί να απασχοληθείς στην αποθήκη, πολύ πιθανόν ως ένδειξη καλής θελήσεως να το κάνεις. Ταυτόχρονα όμως εσύ φεύγεις από την απασχόληση σαν ταμίας, ως υπάλληλος και ασχολείσαι στην αποθήκη, ως εργάτης.

• Υπάλληλος είναι ο εργαζόμενος που τελεί μια πνευματική εργασία, έχει δικαίωμα κλιμακωτής αποζημίωσης και κανονικά ένσημα.
• Εργάτης/ Εργατοτεχνίτης θεωρείται ο εργαζόμενος που τελεί σωματική/ τεχνική εργασία, η αποζημίωση είναι μικρή και δικαιούται βαρέα ένσημα, καθώς και ειδικό εξοπλισμό.

Αν αυτό συμβεί μια φορά τότε είναι κατανοητό. Όμως αν γίνεται σε καθημερινή βάση τότε πρέπει είτε να αλλάξει η ειδικότητα στη σύμβαση σου (τροποποιητική σύμβαση) είτε να προβλέπεται η απασχόληση σε άλλους τομείς της επιχείρησης σε αυτήν.

 

Ορισμένου – αορίστου χρόνου σύμβαση

Ποια σύμβαση εξασφαλίζει την θέση εργασίας μας; Η απάντηση είναι καμία.

• Ορισμένου χρόνου είναι οι συμβάσεις κατά τις οποίες το χρονικό όριο της εργασίας είναι προκαθορισμένο. Αυτό σημαίνει ότι απασχολείσαι για το χρονικό διάστημα που έχει αποφασιστεί**. Δεν υπάρχει καμία όμως υποχρέωση ανανέωσης μετά την λήξη από κανένα συμβαλλόμενο μέλος.**
• Αορίστου χρόνου είναι οι συμβάσεις κατά τις οποίες το χρονικό όριο απασχόλησης δεν είναι προκαθορισμένο. «Αυτό όμως δεν σου εξασφαλίζει την ασφάλεια της εργασίας σου». Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα της απόλυσης ανά πάσα στιγμή.

Ανάλογα με τις προσδοκίες μας αποφασίζουμε τι μας ταιριάζει και αυτό επιδιώκουμε.

Πλήρης-μερική απασχόληση/ Υπερωρίες- Υπερεργασία

Η Πλήρης απασχόληση είναι το κλασσικό 8ώρο την ημέρα, και 5 μέρες την εβδομάδα. Στην περίπτωση πλήρους απασχόλησης:

• Κάθε επιπλέον ώρα μετά τις 40 και μέχρι την 45η θεωρείται υπερεργασία, όχι υπερωρία. Αυτό μεταφράζεται με προσαύξηση 20% του ημερομισθίου.

Η υπερεργασία ξεκινάει μετά την 45η ώρα

• 45-55 ώρες εργασίας : 40% προσαύξηση του ημερομισθίου
• 55+ ώρες εργασίας : 80% προσαύξηση του ημερομισθίου

Η προσαύξηση γίνεται κλιμακωτά και υπάρχει βέβαια όριο μέχρι 120 επιπλέον ώρες τον χρόνο.

Ο εργοδότης έχει την υποχρέωση να έχει δηλώσει τις επιπλέον ώρες εργασίας μας πριν ξεκινήσουμε να εργαζόμαστε για την ημέρα, για να μπορέσουμε να πάρουμε τα λεφτά που μας αναλογούν. Αν η επιθεώρηση εργασίας ανακαλύψει εργαζομένους με αδήλωτες ώρες εργασίας, τότε επιβάλλεται κατευθείαν πρόστιμο 10.500 ευρώ.

Σε δουλειές γραφείου είναι πολύ πιθανόν αυτό το καθεστώς να μην τηρείται. Στα καταστήματα επειδή είναι πιο συχνοί οι έλεγχοι, τις περισσότερες φορές τηρείται. «Γενικά όμως, όπως και σε πολλά θέματα, η θεωρία διαφέρει από την πραγματικότητα.»

Η Μερική απασχόληση μπορεί να είναι οποιασδήποτε διαρκείας ( τρίωρη- τετράωρη, πενθήμερη- εξαήμερη), αρκεί να καταγράφεται στην σύμβαση. Στην περίπτωση αυτή:

• Η προσαύξηση είναι 12% η ώρα για την προστασία της πλήρους απασχόλησης.
• H Κυριακή έχει προσαύξηση 1.65 την ώρα.

Ένα άλλο μέλος του ακροατηρίου εξέφρασε τον εξής προβληματισμό πάνω σε αυτό το θέμα, που γενικά επικρατεί στον δημόσιο διάλογο. Εξάλλου σίγουρα έχεις τουλάχιστον έναν φίλο, ο οποίος βρίσκεται σε αυτή τη θέση.

• Εργάζομαι σε ένα μικρό κατάστημα και μαθαίνω τελευταία στιγμή αν θα δουλεύω ή όχι. Ο εργοδότης βάζει κάποιες φορές τις υπερωρίες και όχι πάντα ολόκληρες.

Αν δεν γνωρίζεις τι δικαιούσαι, ο εργοδότης πηγαίνει κατά το δοκούν.

Σου δίνει ένα ποσό για να σε κρατάει «ζεστό», αλλά δεν θα σου δώσει ποτέ αυτό που δικαιούται.

— Αν μου ζητηθεί να δουλέψω παραπάνω το κάνω;

Η άρνησή του να δουλέψεις παραπάνω θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη ειδικά αν δεν γίνεται καθημερινά. Φυσικά αν υπάρχει σοβαρός λόγος το συζητάς με τον εργοδότη σου και δεν τίθεται θέμα.

Απολύσεις – καταγγελίες συμβάσεων

Χωρίς πολλά λόγια, ο εργοδότης μπορεί να μας απολύσει ανά πάσα στιγμή με την αιτιολογία της «μη αναμενόμενης απόδοσης». Ο 1ος χρόνος θεωρείται ‘δοκιμαστική περίοδος’ και δεν υπάρχει δικαίωμα αποζημίωσης.

Άδειες

Κάθε εργαζόμενος δικαιούται 20 μέρες κανονική άδεια τον χρόνο. Υπάρχει προσαύξηση στις μέρες ανάλογα με τον χρόνο εργασίας στην επιχείρηση.

Οι μερικής απασχόλησης δικαιούνται και αυτοί ώρες άδειας.

«Όταν δικαιούμαστε άδεια την παίρνουμε, είναι δικαίωμα μας»

Στρατός

Γενικά απαγορεύεται ένας άντρας ο οποίος δεν έχει τελειώσει με τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις να υπογράψει σύμβαση αορίστου χρόνου. Σε περίπτωση που το κάνει, είναι αρκετά τυχερός. Διότι ο εργοδότης οφείλει να του χορηγήσει άδεια, για να πραγματοποιήσει την θητεία του, και έπειτα ουσιαστικά έχει μια ‘θέση που τον περιμένει’. Εμφανίζεται για ένα χρόνο ως ενεργό μέλος της επιχείρησης, έχει ένσημα, και δικαίωμα αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης.

Final thoughts

Αυτά είναι τα βασικά σημεία που πρέπει να έχουμε καλά στο μυαλό μας, ειδικά όσοι από εμάς ξεκινάμε τώρα σιγά σιγά την αναζήτηση εργασίας. Προφανώς υπάρχουν πολλά περισσότερα θέματα τα οποία θα προκύψουν στην συνέχεια του εργατικού μας βίου όπως γάμος, εγκυμοσύνη, τέκνα. Το θέμα είναι ότι ψάχνουμε, ρωτάμε, και ενημερωνόμαστε για να σχεδιάζουμε εμείς όσο μπορούμε την γραμμή πλεύσης μας.

– Γράφει η Αλεξάνδρα Μουτσάτσου